Рубрика «Өг - тыва чоннуң амыдыралының өзээ»

Национал архивтиң тыва чоннуң болгаш өгнүң дугайында ёзу-чанчылдары-биле таныштырылгазы.

Даштар
Тыва чоннуң амыдыралында даштар онзагай ажык-дузалыг. Чер кырындан чыып алыр, чер иштинден казып алыр чүвелерге даштар хамааржыр.
Ыдыктыг даштарның эреңгей данзызы бо-дур:

1. Шай согаажының дажы
2. Чаныы
3. Даспы
4. Шаныыш
5. Оттук дажы
6. Шивит
7. Чат-даш
8. Көдүрер-даш
9. Сай дажы
10. Дээрбе дажы
11. Чараш-даштар
12. Чурумалдыг хаялар
13. Чурумалдыг көжээлер
14. Мал-маган дүрзүлүг даштар
15. Белге дүрзүлүг даштар
16. Эртине даштар

Чат дажы.
Шаандагы тывалар чат дажын чажырар чаңчылдыг чораан. Бистиң Чөөн-Хемчиктиң Хөндергейге Ширтек хам чурттап чораан. Саттар уктуг кижи. Ол хам ада-ызыгуурундан чатчы хам. Кымга-даа көргүспес, кымга-даа тудуспас чат даштыг. Ширтек хам чаашкын-даа чагдырар чораан. Хар-даа урдурар чораан. Хорадаан кижизиниң коданының кырынче чаңнык-даа дүжүрүптер чатчы хам чораан.
Моңгуш Келдегей оглу Бора-Хоо сактып чугаалаан.

Кенин-Лопсан М.Б. - Тыва чоннуң бурунгу ужурлары. - Кызыл: “Новости Тувы”, 1994. - Арын: 136.

фото Иргит Валерия https://vk.com/valeratuva

---