Адаанда кирген таблицаның өзек үндезини Сибирьниң чурт шинчилекчизи А.П. Ермолаевтиң «Урааңгайларда мал таңмалары болгаш демдектери» (Тавра и метки у урянхаев) деп хол-биле бижээн ажылы болур. Мында А.П. Ермолаев тыва омактың аймактар (сумулар) таңмаларының чуруктарын болгаш оларның дугайында чүүлдерни демдеглеп бижип каан. Ам бо бижимел ажыл Красноярскиниң чурт-шинчилел музейинде шыгжаттынып чыдар.

XIX чүс чылдың төнчүзүнде - XX чүс чылдың эгезинде тываларның таңма- демдектери аймактың эвес, харын сумунуң демдектери болуп турган деп эртем шинчилекчилери санап турар. Чижээлээрге, А.П. Ермолаев бурунгу үеде тыва аймак азы омак бүрүзү боду таңма-демдектиг тургаш, элээн үе эрткен соонда, оларны чидирипкеннер деп санап турар. А.П. Ермолаевтиң чыгган материалдарындан көөр болза, суму бүрүзүнде чаңгыс эвес, харын элээн каш таңма турган. Бо чүүлду аңгы-аңгы шинчилекчилер янзы-бүрү кылдыр тайылбырлап турар.

Чижээлээрге, С.И. Вайнштейн кезек тыва аймак-сөөктер, тываларның өгбелери болур бурунгу аймак-чоннарның артынчылары турган болгаш, элээн каш таңма-демдектерни эдилеп чораан деп турар. Бистиң бодалывыс-биле алырга, чаа айыткан бодалдан В.И. Дуловтуң тайылбыры шын ышкаш: ооң бодалы-биле алыр болза, бирден хөй таңма-демдекти сумуларга ажыглап турган болза, ол сумуда элээн каш омактар чурттап турары-биле тайылбырлаттынып турар. Ынчангаш айыткан омактарның таңма-демдектери суму иштинге ажыглаттынып турган, ынчалза-даа оларның аразындан эң улуг омактың (колдуунда эң улуг омактың ады-биле сумуну адап турган) таңма-демдээ ук сумунуң кол таңма-демдээ болуп турган. Элээн үе эрткен соонда кол суму таңмазы биче аймактарның таңма-демдектерин үндүр кызыпкаш, сумуда чурттап турар шупту омактарның таңма демдээ болуп турган.

"Төөгүге даянмышаан - келир үеже", В.С. Салчак, А.А. Самдан, Д-Д. В Монгуш, 2015 г.,