Россияның болгаш Тываның чогаалчылар Эвилелиниң кежигүнү, Тываның национал литература шаңналының эдилекчизи, чогаалчы Александр Сүүр-оолович Ондарның 70 харлаан оюн таварыштыр хемчег

А. С. Пушкин аттыг Национал ном саңынга, февраль айның 15-тиң хүнүнде, Россияның болгаш Тываның чогаалчылар Эвилелиниң кежигүнү, Тываның национал литература шаңналының эдилекчизи, чогаалчы Александр Сүүр-оолович Ондарның 70 харлаан оюн таварыштыр национал болгаш чурт-шинчилел чогаалының килдизиниң ажылдакчылары солун ужуражылганы эрттиргеннер.

Александр Сүүр-оолович 1954 чылдың февраль 12-ниң хүнүнде Сүт-Хөл кожууннуӊ Ишкин-Аксы суурунга башкы улустуң өг-бүлезинге төрүттүнген. 1971 чылда Шагаан-Арыгныӊ № 2 ортумак школазын чедиишкинниг дооскаш, ажылчын намдарын ол-ла чылын «Тываныӊ аныяктары» солуннуӊ литературлуг ажылдакчызы кылдыр эгелээн. 1972-1974 чылдарда шериг хүлээлгезин Курил ортулуктарынга кызыгааржы заставага эрттирген. 1979 чылда Новосибирскиниӊ көдээ ажыл-агый институдун дооскаш, беш чыл иштинде, Улуг-Хем кожууннуӊ «Улуг-Хая» совхозунга кол зоотехниктээн. 1984 чылдың сентябрь айда Күрүнениӊ айыыл чок чорук органынче ону келдирткен. Тыва Республиканыӊ Чазааныӊ даргазыныӊ айыыл чок чорук талазы-биле дузалакчызы болуп, беш чыл ажылдаан. Ооӊ соонда «Шын» солунга очулдурукчулап, Тываныӊ көдээ ажыл-агый яамызынга килдис эргелекчизиниң оралакчызы бооп ажылдап чораан.

Ужуражылгага Тываның чогаалчылар Эвилелиниң даргазы Сайлыкмаа Салчаковна чогаалчыга мындыг улуг үнелел сөстерни чугаалаан: «Боду депшип үнүп келген, тускай, чаа үннүг чогаалчы, чоннуң сеткил-сагыжынче исти изеп үндүргени кайгамчык». Ол ышкаш билдингир чогаалчыларывыс: Ч. К. Кара-Күске, Ч. Ч. Куулар, Ш. М. Суваң, Н. Ш. Куулар, А. С. Шоюн, хоочун, хɵй чылдарда удуртукчу ажылдарга ажылдап чораан Д. К.-Х. Ооржак «Бижээчи» деп ном чоннуң сагыш-сеткилин оттурган, аныяк өскенге өөредиглиг чогаал дижип, байырны чедиргеннер.

Ол ышкаш Александр Ондарның бижээн чогаалдарынга үнелел ажылдарны эртемденнер: Н. Ч. Серээдар, У. О. Донорова, Р. М. Донгак кылганнар.

Келген аалчыларның сонуургалын Алдан-Маадыр аттыг национал музейниң хоочун ажылдакчызы, хөй-хөй эртем ажылдарының автору Лаида Кара-ооловна база Тыва Республиканың улустуң артизи Олег Доржулдаевич Моол Республикаже 60 дургуннарның тура халыышкынынга тураскааткан маршруттуг оруун көргүзүп таныштырган.

Александр Сүүр-оолович келген аалчыларга чылыг чымчак сактыышкын сөстерин чугаалааш, четтиргенин илереткен. Келген улуг-биче аалчылар чогаалчы-биле ужуражылганы улуг өөрүшкү-биле хүлээп ап, боттарының сонуургаан айтырыгларын тус-тузунда салып турганнар. Солун ужуражылга төөгүлүг чурукка тырттырганы болгаш база шайлаашкын-биле доозулган.

---