«ТЫВА МЕТЕОРИТ» ОН ХАРЛААН

Март 30-де В.Көк-оол аттыг национал хөгжүм-шии театрынга Санкт-Петербургтуң күрүнениң театр уран чүүлүнүң академиязын 2003 чылда дооскан бөлүктүң он чыл оюнга тураскааткан «Тыва метеорит. 10 чыл!» деп концерт болуп эрткен. Бо байырлалга киржири-биле доозукчуларын деткип, Санкт-Петербургтан болгаш Улан-Удэден театр уран чүүлүнүң дээди өөредилге черлериниң башкылары чедип келген. Ол дээрге юбилейлиг курстуң башкызы, Россияның культуразының алдарлыг ажылдакчызы, Тываның болгаш Хакасияның культуразының алдарлыг ажылдакчызы, профессор, режиссер Владимир Васильевич Норенко; Санкт-Петербургтуң театр уран чүүлүнүң академиязының кадрлар килдизиниң начальниги, тыва студияның студентилериниң «авазы» Анна Васильевна Романова; сцена шимчээшкиннериниң башкызы Татьяна Трофимовна Селянинова, сцена чугаазының кафедразының доцентизи Елена Александровна Крушиницкая олар-дыр.Аалчы башкыларны ТР-ниң культура сайыды В.О.Донгак хүлээп алгаш, ажыл-агыйжы чугааны кылган. Тыва биле Санкт-Петербургтуң аразында культурлуг харылзаалар улам быжыгар болгаш уламчылаар дугайында дугуржулганы чоруткан. Хүндүлүг аалчыларга сайыт культура болгаш уран чүүлдүң быжыг билиглиг кадрларын республикага белеткеп турары дээш өөрүп четтиргенин илеретпишаан, чонар-даштан кылган суй белектерни тураскаалга сөңнээн.В.Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрынга эрткен «төгерик столдуң» ажылынга база башкылар киришкен. Аңаа театр уран чүүлүнде шиитпирлеттинмейн турар айтырыгларга хамаарыштыр солун болгаш ажыктыг чугааны чоруткан. Доозукчуларынга чоргааралын башкылар илереткен.Он харлап турар чогум кымнарыл ол? Бир-ле дугаарында бөлүктүң чоргааралы апарган чаңгыскурсчузу, делегей классиказы «Ромео биле Джульеттаны» тыва сценага тургускан аныяк режиссер Сюзанна Ооржак-тыр. Оон аңгыда Тыва Республиканың алдарлыг артизи, дээди категорияның артизи Сайдаш Монгуш, «Куу куштуң ырылары» ыры конкурузунуң дээди шаңналының эдилекчилери Олимпиада Чывырал биле Омак Натпит-оол, дээди категорияның артизи Шең-не Шоюн, артистер Чечек Монгуш (Джульетта), Мерген Хомушку (Тибальт), Айдың Бады-Сагаан (Монтеккиниң хаазы), Орлан Оюн (Парис), Надежда Ооржак (эмзирикчи), Саян Монгуш (Капулеттиниң хаазы) олар-дыр.Он харлаан бөлүктүң артистеринге ТР-ниң культура сайыды В.О. Донгак байыр чедиргеш, мергежилиниң талазы-биле оларның бедик өзүлдезин демдеглээн. ТР-ниң Культура яамызының хүндүлел бижиктери-биле режиссер Сюзанна Ооржакты, артист Саян Монгушту шаңнаан. Оон аңгыда сайыт бодунуң оралакчызы М.М.Бадыргыга РФ-тиң Культура яамызының Хүндүлел бижиин тывыскан.ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) комитет даргазы И.П. Самойленко депутат эш-өөрүнүңөмүнээзинден байыр чедиргеш, Тыва-биле хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш Санкт-Петербургтуң күрүнениң театр уран чүүлүнүң академиязының доцентизи Е.А. Крушиницкаяга Хүндүлел бижикти тывыскан. Театр уран чүүлүнүң сайзыралынга киирип келген үлүг-хуузу база он чылдаан юбилейин таварыштыр ТР-ниң алдарлыг артизи, дээди категорияның артизи Сайдаш Монгушка, дээди категорияның артизи Шеңне Шоюнга, артист Олимпиада Чывыралга өөрүп четтириишкинниң бижиктерин тывыскан.Театрның кол режиссеру, Тываның Улустуң, РФ-тиң алдарлыг артизи А.К. Ооржак:— Ленинград-Санкт-Петербургтуң театр уран чүүлүнүң дээди өөредилге черин доозуп келген ийи бөлүктү хүлээп алган мен (1994 чыл, 2003 чыл).Шведерский, Норенко дээн ышкаш улуг мастерлерниңөөредип кааны доозукчулары театрга келгеш, роль чок артпазын дээш, оларның кижи бүрүзүн рольче хаара тудуп келдим. Аныяктар аажы-чаң-даа, ажылгыр-даа талазы-биле бот-боттарынга дөмейлешпес, ынчалза-даа шилип алган мергежилинге олар ынак дээрзинге бүзүредим. Дээди эртемниг артистерни белеткеп берип турар Питерни сеткилим ханызындан хүндүлээр мен, Санкт-Петербургтуң академиязынга мөгеер мен. 5-6 муң километр ыракта Тываже чедип кээп, доозукчуларын деткип турары дээш башкыларга өөрүп четтиргенимни илередип тур мен. Академияның бүгү башкыларынга, эртемденнеринге, студентилеринге Тывадан изиг байыр! – деп, сеткил хайныгыышкын-биле ол чугаалады.1994 чылда дооскан бөлүктүң даргазы, амгы үеде ТР-ниң алдарлыг артизи Саяна Сат биле чаңгыс-курсчузу Откун Достай башкызы Т.Т.Селяниновага өөрүп четтиргенин илередип, дооскан академиязының адын төлептиг эдилээрин аазавышаан, 2014 чылда доосканындан бээр 20 чыл болур байырлалынче чалап, өлчей удазыны хээлиг алдын билзек, сырга, илчирбени башкызынга белекке сөңнээн.Юбиляр артистер көрүкчүлериниң болгаш башкыларының мурнунга он чыл дургузунда чедип алган чедиишкиннерин көргүзүп, шиилерден үзүндүлерни болгаш концерт күүселделерин бараалгаткан.Светлана ДАЧЫН-ХӨӨ, "Шын" солундан

---