Категория библиотеки: Фольклор и литература

Поэзия – чогаалдарың өскен чуртуң өлчей кежии

Поэзия – чогаалдарың өскен чуртуң өлчей кежии

   Кыргыс  Кудажы оглу Кызыл-Эник–Тыва Республиканың Улустуң чогаалчызы (1987), шүлүкчү, прозаик, драматург, публицист, очулдурукчу.Тыва Арат Республиканың Улуг-Хем кожуунунуң Ийи-Тал сумузунуң Чээнекке 1929 (чылан) чылдың 12 айның 13 – те, ол үениң идепкейлиг араттарының өг-бүлезинге төрүттүнген. Авазы – Чандаңмаа Сарыговна Хендерге кыргыстары, долааннары уктуг. Ачазы – Кыргыс Суваң оглу Кудажы. Келир …

Мифтер болгаш тоолчургу чугаалар

Мифтер болгаш тоолчургу чугаалар

Номчукчуга бараалгаткан чыындыда кирген аас чогаалының проза хевирлиг жанрларын — мифтерни болгаш тоолчургу чугааларны Россия Федерациязыныӊ алдарлыг башкызы, Тыва Республиканың Чогаалчылар Эвилелиниң кежигүнү, дыка хөй ырларның, чыынды номнарның автору, шүлүкчү Алексей Дүгерович Арапчор чондан чыып бижээш, тускай ном кылдыр ундурген. А. Д. Арапчорнуң аас чогаалынга сонуургалы школачы чылдарында-ла эгелээн. Ол …

О послереволюционном тувинском фольклоре

О послереволюционном тувинском фольклоре

Устно-поэтическое  творчество  тувинского  народа  уходит своими корнями в глубь веков. Оно запечатлело многие  существенные стороны истории тувинского общества, отразило идеалы трудящихся. Традиционный фольклор продолжает  бытовать по сей день, привлекая внимание наших современников. Как и всякое общественное явление, фольклор находится в беспрерывном процессе развития: с наступлением каждой новой исторической эпохи он …

Поэтика тувинского мифа

Поэтика тувинского мифа

Как известно, в мифе нерасчленимо сосуществуют элементы бессознательно-поэтического, зачатки религиозных представлений и их ритуалов.  Поэтому поэтика мифа чрезвычайно специфична. В воссоздании образной системы тувинской не сказочной прозы важную роль играет архаическая эпика, богатая мифологическими персонажами. Однако функции персонажей в эпосе, сказке и мифах принципиально отличаются друг от друга. Если в …

В поэзии пестования в тувинском фольклоре

В поэзии пестования в тувинском фольклоре

Некоторые проблемы тувинского фольклора нашли свое научное освещение в литературе. Вместе с тем к числу неизученных его вопросов относится поэзия пестования, представляющая собой весьма важную часть устного народного творчества. В настоящей статье делается попытка рассмотреть ее некоторые аспекты на примерах колыбельных песен и потешек. Колыбельная песня, предназначенная для убаюкивания, укачивания …

Тыва уругларга шүлүк чогаалы.

Тыва уругларга шүлүк чогаалы.

Уругларның шүлүк чогаалы, ол дээрге, эң нарын болгаш эң берге, хөй угланыышкыннарлыг болгаш билиишкиннерлиг номнал болур. Чаш кижи баштайгы шүлүктү өпей ырының аялгазын дамчыштыр дыңнап, чүнүң дугайын ырлап турарын, өскээр чугаалаарга, сөзүн билбес-даа болза, ие-чүректиң ханызындан, сагыш-сеткилдиң уянындан үнген аялгага алзып, таалалды алыр, а чогум кымның аӊаа ырлап берип олурарын …

«Даң хаяазында» аялгалар

«Даң хаяазында» аялгалар

Каас-коя сөстер дилевейн, хөй метафора, нарын сөс каттыжыышкыннары-даа ажыглавайн бижиттинген, дыл-домаа бөдүүн шүлүктер турар. Олар бөдүүн ышкаш сагындырар, а номчуптарга кижиниң сеткилин доюлдуруп, хөй-хөй бодалдарны, күзелдерни тывылдырар. Шүлүктер чымчак, хоюг, уяны-биле ырыга дөмей. Ооң соонда кижиниң сагыжынга бир-ле элдептиг болгаш нарын эвес, чоок болгаш таныттынмас аялга бооп чоруур. Шүлүкчү Куулар …

Ак хемниң аялгазы-биле... (Сүрүң-оолдуң 80 чыл оюнга)

Ак хемниң аялгазы-биле... (Сүрүң-оолдуң 80 чыл оюнга)

Эрткен чүс чылдың алдан-чеден чылдарын тыва шүлүк  чогаалыныӊ чечектелиишкининиӊ алдын үези деп болур. Ынчан С. Сүрүң-оол шүлүк бижиириниң чаңчылчаан  аянынга рифманы чедимчелиг киирип, тыва поэзияның  аянын байлакшыткан. Ооң шүлүк чогаалы өске чогаалчыларның шүлүктеринден бир онзагай ылгалдыг, чараш аялгалыг, аян-шинчилиг. Тываның ак-көк дагларын кым-даа ынчаар уян чараш, ынакшыл-биле чуруп көргүспээн боор. …

Найырал дугайында шүлүглел

Найырал дугайында шүлүглел

Херээжен шүлүкчү Екатерина Танованың «Хемчиктиң ыры» деп чаа үнген чыынды номунуң кол кезээн шак-ла ындыг аттыг шүлүглел ээлээн. Екатерина Танова элээн чылдар иштинде номчукчуларга эвээш эвес шүлүк чогаалдарын бараалгадып келгеннерниң бирээзи. Ол ам, чарыштырган аъттарның мурнунче шургуп үнүп олурарлары дег, аныяк мөөң шүлүкчүлеривистен шала ушта халыксап, хоочуннарның кокпа оруунун, ужу-кыдыынче …

Природа и люди в первой книге «Слово арата» С. Тока

Природа и люди в первой книге «Слово арата» С. Тока

В «Слове арата» природа – не поэтическое украшение и не декоративный фон. Содержание понятия «природа» в повести С. К. Тока гораздо шире обычного литературоведческого термина «пейзаж». Под пейзажем чаще всего имеют в виду картину природы, назначение которой – оттенять события по принципу контраста или усиливать впечатление от них благодаря сходству …