Метки: обычаи

Оол биле кыс назы четкеш, өгленип алгаш чурттай бээрге, тускай амыдыралдыг өг-бүле болганы ол. Өг-бүлениң  база оларның  ада-иезиниң, төрелдериниң...

Хой азы өшкүнүң иштин аштап, арыглаарда, дараазында чүүлдерни белеткээр: Хан кудар сава. Ол савага дус, доорап каан согуна, кулча...

Өгбелеривистиң өөредиин утпаалыңар. Эр хиндиктиг тыва кижи хөй дөгерип билир турар ужурлуг. Ылаңгыя күдээ-хүреген кижи ол ажылды кылып билбес...

Тыва улус чишке хереглеп мал согарда, чүдүлге-сүзүглелге хамаарышкан тускай сагыыр чурумнуг. Согар малдың эрнинден азы кудуруундан элээн каш дүктерни...

Тываның база бир кол байлаа – мал. Бистиң тодуг-догаа, бай-шыырак, каас-шиник амыдыралывыс малда болгай. Малчын чурттуң чону, оларның ажы-төлү...

Шай — хүндүткелдиг суксун. Өгнүң херээжен ээзи эртенги шайын хайындыргаш, ооң үстүн  тос-караа-биле баштай одунче  чалбарып, чажар. Ооң соонда...

Хоруглар дээрге «ынчап болбас, хоржок, хоруглуг» деп чүүлдү илередип турар. Чоннуң чаңчылдарында, ёзулалдарында, угаадыгларында «болбас, хоруглуг» дээн чүве хөй...

Материалды 2016 чылдың апрель 1-де Тес-Хем кожуунга болуп эрткен “Сыдым” байырлалындан алган.             Сыдым – көшкүн амыдыралдыг,  мал ажыл-агыйлыг...

Дүктү кылып белеткээри. Изиг дүжүп, аалдар мал-маганын чайлагладып, кедээр черже көже бергенде, тодууттаан хойнуң дүгү кежинден хозалып, хоорлуп эгелээр....

Тыва чонувустуң өгбелерден дамчып келген чараш утка-шынарлыг ёзу-чаңчылдарывысты арыг сагып, оларны чонувуска, ылаңгыя аныяктарга тайылбырлап, дамчыдары бистиң хүлээлгевис. Эртем...