Чалама ужуру

Чалама баглаары база ужурлуг, ийи чагының аразынга шөйүп каан хендирге (шаанда ак чүң турган) ак, ак-көк, сарыг дадаазыннарны баглаар болгай. Мында өңнер безин ужурлуг. Ол чүл дээрге чаа чылда кижиниң бүгү-ле ажыл-херээ ак чолдуг бооп чогунгур болзун, оон сагыш- сеткили ак-көк дээр дег аяс чорзун, эрги чылда бутпээн кузелдери бүдер болзун деп йөрээп сүзүглээри болур. А сарыг өң база-ла оттуң, хүннүң ош демдээ. Ол өң сарыг шажынның номналының чырыы сүзүглээн оң болур дижир. Чаламаларны аржаан бажынга азы арттарга, овааларга курусук дээр ыяштарга баглаар. Одаг чанынга ыяш өзүп турган болза, аңаа чаламалар база азып каап болур. А. К Кужугет чалама дугайында мынча деп бижип турар: «…чалама дээрге-ле бот-хууда чалбарыышкын, ыдыктыг кылдыныгларга ажыглаттынар турган. Оларны даг эдээ черге, аал чанынга салып тургузар. Бир талазында байырлал болуп турарын көргүзүп турар. Саң салырынын мурнунда чаламаны база азар чораан: кескен ак саазын биле ак дүктү чергелештир азып каар». Чаламага агын баглаар, Чажыг чажып,ак сүт өргүүр Чалбарыглар, йөрээлдерге Чаагай кежик курайлап аар. Ажыглаан литература: 1. Шагааның дөзү болгаш езу-чанчылдары. Шагаа байырлалынга тураскааткан Төгерик ширээниң материалдары. Кызыл,хоорай 2015ч. 2. Шагаам-сузуглелим.Чап Чулдум. Кызыл 1998ч. 3. Кужугет А. К. Шагаа // Круг знания. Научно-информационный журнал. Вып.I. Кызыл,1998.С.46.

Бурбужеп Д. Д., Национал музейниң методизи

 

---