Содак-шудак

Тыва чоннуң үе-дүптен-не хүреш деп чиңгине оюну, моолдарда дег, тускай хеп-сынныг. Ол хепти содак-шудак деп адаар. Содак – ырыктааш хевирлиг чүвүр, шудак (шывыдак) – хөрээ ажык, узун чеңнерлиг, эгиннерин, ооргазын дуглап турар хөйлең. Тыва шудактар моол шудактарга бодаарга, алгыг-делгем, чеңнери-даа хостуг, ооргазында моюндурук орну чушкуузунче бедип үнүп келген, чарын дужу алгыг, хүреш үезинде быжыглай тудуп алырынга эптиг, а моол шудактарның чеңнери тар, ооргазының моюндурук орну куду чавызап бада берген болгаш чарын дужу тар болганындан, хүреш үезинде шудактан быжыгланып, туттунары болдунмас, ынчангаш чамдыкта мөгелер салаа-сайгыдын кемдедип ап турар таварылгалар база бар. Тыва-орус словарьда «шудак» деп сөс «шывыдак» деп сөстен укталган болду. «Шывыдак» дээрге «шывыдаар» дээн уткалыг сөс. Ынчаарга шудак – анаа-ла чараш болзун дээш кедип алган хеп эвес, а хүреш үезинде тускай күүседир хүлээлгелиг хеп ышкажыл – шудактан алгаш, удурланыкчызын шывадап чорудуптар. А ону шывадап чорударда, быжыглай тудуп алырынга эптиг шудак херек болгай. Алган дөзү: Ховалыг Р.Б. Тыва үндезин хеп – Новосибирск – 2018. А. 288.

---