Өг-бүле - тыва кижиниң сүзүү
РФ-тиң Президентизи Владимир Путинниң шиитпири-биле 2024 чылды Россияда Өг-бүле чылы кылдыр чарлаан.
Тыва Республиканың Национал архивтиң тыва өг-бүлениң ёзу-чаңчылдары-биле таныштырылгазы.
Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери
Тос-карак-биле аякта кудуп алган шайын дашкаар үнгеш:
Эринниг чүвеге эмзетпедим,
Аастыг чүвеге амзатпадым,
Өршээ хайыракан!
Алдыгым! Үстүгүм!
Тос Дээрим!
Долаан Бурганым!
Алажым, Агым!
Ыдыктыг Кызыл-Тайгам!
Өршээ хайыракан!
Өгже кирип келгеш, одунче шайының үстүн чажар. Хөнекке кутканын баштай бодунуң аяанга кудуп алыр – аас-кежиин артырып алыры ол.
Молдурук сөөгүн хемдээн кижи, үш катап курайлааш, мынчаар алгаар:
Согар дээш сокпадым,
Сояагып өлдүң.
Өлүрер дээш өлүрбедим,
Өеэдип өлдүң.
Соккан чериңден
Шодаң бызаа үнзүн.
Өлүрген чериңден
Өле бызаа үнзүн.
Тыва Республиканың Национал архивтиң тыва өг-бүлениң ёзу-чаңчылдары-биле таныштырылгазы.
Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери
Тос-карак-биле аякта кудуп алган шайын дашкаар үнгеш:
Эринниг чүвеге эмзетпедим,
Аастыг чүвеге амзатпадым,
Өршээ хайыракан!
Алдыгым! Үстүгүм!
Тос Дээрим!
Долаан Бурганым!
Алажым, Агым!
Ыдыктыг Кызыл-Тайгам!
Өршээ хайыракан!
Өгже кирип келгеш, одунче шайының үстүн чажар. Хөнекке кутканын баштай бодунуң аяанга кудуп алыр – аас-кежиин артырып алыры ол.
Молдурук сөөгүн хемдээн кижи, үш катап курайлааш, мынчаар алгаар:
Согар дээш сокпадым,
Сояагып өлдүң.
Өлүрер дээш өлүрбедим,
Өеэдип өлдүң.
Соккан чериңден
Шодаң бызаа үнзүн.
Өлүрген чериңден
Өле бызаа үнзүн.
Артык Ховалыг. – Дээрим – чаглаа, Черим – олбуу – бөдей Өөм. Тоол чугаалар, шүлүктер. – Небо – зонт, Земля – трон – Юрта. Сказания, легенды, стихи. – Ном үндүрер чер «Рукопись». – Издательский проект «Рукопись». - Москва - 2024. – 29-30-ги база 39-40-ги арыннар.
Чурук Х-К. Монгуш
